Ezra Pound

Επιμέλεια: Σύλβια Μπενάκη

synenteuxis.gr

Έζησε στις ΗΠΑ, την Αγγλία, την Ιταλία και τη Γαλλία, ενώ ταξίδευε αρκετά και γνωρίστηκε με ανθρώπους, όπως ο James Joyce, ο Ford Madox Ford και ο Wyndham Lewis. Αγαπήθηκε πολύ και κατηγορήθηκε αρκετά, κυρίως γιατί υπήρξε υποστηρικτής του Μουσολίνι και του Χίτλερ. Το 1945 παραδόθηκε ο ίδιος στους Αμερικανούς και έμεινε για 25 μέρες σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, μέσα σε ένα ανοιχτό κλουβί. Τότε άρχισε να συνθέτει τα ¨Κάντος της Πίζας¨ (The Cantos, LXXIV–LXXXIV -The Pisan Cantos), που κέρδισαν και το πρώτο βραβείο Bollingen. Η ματιά του είχε αλλάξει. Αλλά το μυαλό του είχε ήδη ηττηθεί. Μέχρι το 1958 έμεινε στην Ουάσιγκτον, έγκλειστος σε ψυχιατρείο ποινικών κρατουμένων, χωρίς να σταματήσει να γράφει. Μάλιστα μετέφρασε κινέζικη ποίηση και Σοφοκλή. Τελικά έσβησε το 1972 στη Βενετία. Ο Χέμινγουεϊ τον ονόμασε καλύτερο ποιητή του 20ου αιώνα. Μα εγώ δε θα τον στολίσω ούτε με στεφάνια, ούτε με χασμουρητά ή προσβολές καμαρωτές. Θα σας αφήσω να τα πείτε οι δυο σας...

Πρώτα τον συνέλαβαν οι Ιταλοί. «Ξέρω πως τσεκάρισα τον εαυτό μου στις εκπομπές αντικατοπτρίζοντας πως δεν ήταν στο χέρι μου να κάνω κάποια πράγματα ή να αναλάβω υπηρεσία για λογαριασμό μιας ξένης χώρας. Ήταν παράνοια να σκεφτώ πως κάποιος θα μπορούσε να αντιδράσει ενάντια στους σφετεριστές, ενάντια στους λαούς που ξεκίνησαν τον πόλεμο για να μπλέξουν την Αμερική σε αυτόν. Κι όμως μισώ την ιδέα να υπακούσω σε κάτι που είναι λάθος.» Τελικά, κάποιος του είπε πως είτε θα τον παρέδιδε στους Αμερικανούς, είτε θα παραδιδόταν ο ίδιος, όπως κι έγινε.

Δεν ήθελε να συμμετέχει η Αμερική στον πόλεμο γεγονός που υποστήριξε και ανέλυσε δημόσια, κάτι που οδήγησε στην κατηγορία για προδοσία, μεταξύ άλλων. Όπως υποστήριζε αυτό δεν το είχε φανταστεί. Η αλήθεια είναι πως πολλοί δε σιγουρεύτηκαν για τα κίνητρα ή την πνευματική του ασθένεια. «Πίστευα πως μαχόμουν για το αιώνιο ζήτημα μιας συνταγματικής κυβέρνησης. Και αν κάποιος, ένα άτομο, έχει να πει πως του φέρθηκα άσχημα εξαιτίας της φυλής, της θρησκείας ή του χρώματος, ας έρθει να το δηλώσει με συγκεκριμένα στοιχεία. Το έργο ¨ The Guide to Kulchur¨ ήταν αφιερωμένο στους  Basil Bunting και Louis Zukofsky, έναν Κουάκερο και έναν Εβραίο. Δε ξέρω αν πιστεύετε πως οι Ρώσοι θα έπρεπε να είναι στο Βερολίνο ή όχι. Δε ξέρω αν έκανα κάποιο καλό ή όχι, αν έκανα κακό. Μάλλον εγώ ήμουν λάθος. Αλλά η απόφαση στη Βοστόνη ήταν πως δεν υπάρχει προδοσία, χωρίς πρόθεση προδοσίας. Αυτό για το οποίο είχα δίκιο ήταν για τη διατήρηση των ατομικών δικαιωμάτων. Αν ο διοικητικός ή οποιοσδήποτε άλλος κλάδος ξεπερνά τις νόμιμες εξουσίες του και κανείς δε διαμαρτύρεται, χάνεις όλες σου τις ελευθερίες. Η μέθοδός μου να εναντιωθώ στην τυραννία ήταν λανθασμένη για μια περίοδο τριάντα ετών. Δεν είχε να κάνει συγκεκριμένα με τον δεύτερο παγκόσμιο. Αν το άτομο ή ο αιρετικός κρατιέται από μια ουσιώδη αλήθεια ή βλέπει κάποιο λάθος στο σύστημα που ασκείται, διαπράττει τόσα οριακά σφάλματα που ξεθωριάζει πριν κοινοποιήσει τη θέση του. Ο κόσμος τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει γεμίσει από μια υστερία- ανησυχία για έναν τρίτο πόλεμο, γραφειοκρατική τυραννία και μια υστερία εντύπων. Η απέραντη και αδιαμφισβήτητη απώλεια των ελευθεριών, όπως συνέβη το 1900, είναι φανερή. Έχουμε δει την επιτάχυνση και την αποτελεσματικότητα των παραγόντων της τυραννίας. Είναι αρκετά για να κρατούν κάποιον σε εγρήγορση. Οι πόλεμοι γίνονται για να δημιουργήσουν χρέη. Υποθέτω πως υπάρχουν κι άλλοι τρόποι.»

Η μεγαλύτερη δυσκολία στο ψυχιατρείο; Οι ολιγόλεπτες, σπάνιες επισκέψεις.«Το πρόβλημα με τους επισκέπτες είναι  ότι δεν έχεις αρκετή εναντίωση. Υπέφερα από τη συσσωρευμένη απομόνωση του να μην έχω αρκετή επαφή. Δεκαπέντε χρόνια να ζω πιο πολύ με ιδέες, παρά με ανθρώπους.»

Όποιος κι αν ήταν σαν άνθρωπος τελικά, μένει το ποιος ήταν σαν καλλιτέχνης. Καλλιτεχνικά, λοιπόν, το πιο σημαντικό για εκείνον δεν είναι η μέθοδος, αλλά το περιεχόμενο. «Μετρά πιο πολύ το ¨τι¨ από το ¨πώς¨.» Αλλά έχει και αυτή τον πολύτιμο ρόλο της . «Η τεχνική είναι η δοκιμασία της ειλικρίνειας. Αν κάτι δεν αξίζει να μπει σε τεχνική μορφή, τότε είναι κατώτερης αξίας. Όλα αυτά πρέπει να θεωρηθούν άσκηση.»

Τι χρειάζεται πρωτίστως να φέρει ένας ποιητής; «Δε νομίζω πως μπορεί κανείς να βάλει τις απαραίτητες ποιότητες σε μία ιεραρχία, αλλά χρειάζεται να διαθέτει διαρκή περιέργεια, η οποία φυσικά δεν τον κάνει συγγραφέα, αλλά αν δεν την έχει, θα μαραθεί. Το ερώτημα του να κάνει κανείς κάτι γι’ αυτό, εξαρτάται από την επίμονη ενέργεια. Η μεταφορά από την υποδοχή των ερεθισμάτων στην καταγραφή, στη συσχέτιση είναι που παίρνει όλη την ενέργεια μιας ολόκληρης ζωής.»

Ενώ ένας νέος άνθρωπος...; «Να βελτιώσει την περιέργειά του και να μην προσποιείται. Μα αυτό δεν είναι αρκετό. Η απλή καταγραφή του πονόκοιλου και το άδειασμα του σταχτοδοχείου δεν είναι αρκετό. Μάλιστα, στο πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας ένα φοιτητής συνήθιζε να λέει: ¨Και ο κάθε ανόητος μπορεί να είναι αυθόρμητος.¨» 

Αν οι εποχές αλλάζουν... «πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να συνεχίζει να κινείται. Προσπαθείς να παραδόσεις τη ζωή έτσι ώστε να μη βαρεθεί ο κόσμος και να βάλεις κάτω, να καταγράψεις ό,τι βλέπεις.»

Κατονομάζει τα ζητήματα που μας κυνηγούν... η χαρά, ο διασκορπισμός... «Μία άλλη πάλη είναι εκείνη για να κρατήσουμε την αξία του τοπικού, του συγκεκριμένου χαρακτήρα, της μοναδικής κουλτούρας σε αυτή τη φρικτή δίνη, στη χιονοστιβάδα της ομοιομορφίας. Η όλη μάχη γίνεται για τη διατήρηση της ατομικής ψυχής. Ο εχθρός είναι η καθυπόταξη της ιστορίας: μπροστά μας βρίσκονται η απίστευτη προπαγάνδα, η πλύση εγκεφάλου, η πολυτέλεια και η βία. Εξήντα χρόνια πριν, η ποίηση ήταν η τέχνη του φτωχού: ένας άνθρωπος μακριά, στην άκρη της ερημιάς ή ο Frémont που απομακρύνεται με ένα ελληνικό κείμενο στην τσέπη του. Ο άνθρωπος που αναζητούσε το καλύτερο το έβρισκε σε μια μοναχική φάρμα. Τότε υπήρχε το σινεμά. Τώρα η τηλεόραση.» 

Ο Πάουντ γιατί έγραφε; «Γράφω για να αντισταθώ στην άποψη πως η Ευρώπη και ο πολιτισμός της πάνε κατά διαόλου. Αν ¨σταυρωθώ για μια ιδέα¨ - τη συνεκτική ιδέα δηλαδή, γύρω από την οποία η σύγχυσή μου συσσωρεύεται- θα είναι πιθανότατα για την ιδέα ότι η ευρωπαϊκή κουλτούρα πρέπει να επιβιώσει, ότι οι καλύτερες ποιότητές της χρειάζεται να επιβιώσουν μαζί με οποιεσδήποτε άλλες κουλτούρες, σε οποιαδήποτε παγκοσμιότητα. Ενάντια στην προπαγάνδα της τρομοκρατίας και της χλιδής, έχεις μια καλή, απλή απάντηση; Κάποιος εργαζόταν  πάνω σε συγκεκριμένο υλικό προσπαθώντας να δημιουργήσει κάποιες βάσεις και άξονες αναφοράς. Στην προσπάθειά του να τα γράψει κατανοητά υπήρχε πάντα το πρόβλημα της διόρθωσης χωρίς να εγκαταλείπεις το σωστό. Εκεί είναι ο αγώνας. Στο να μην υπογράψεις στη διακεκομμένη γραμμή της αντίθεσης.»

Είτε διαλέγεις τον ρόλο του συγγραφέα, του καλλιτέχνη, του δημιουργού, είτε εκείνον του αναγνώστη, εκείνον του νέου, του ονειροπόλου ή του σκεπτικιστή, πριν τον θαυμάσεις ή τον λιθοβολήσεις ή κι αν ακόμη αδιάφορος σου μένει, αν δεν το έχεις κάνει μέχρι τώρα, διάβασε τα ποιήματά του. Ίσως εκεί βρεις και κάποιον άλλον. Ίσως τον άνθρωπο που δε φανέρωσε ποτέ. Ίσως όχι. Εσύ θα το κρίνεις.

Πηγή:THE PARIS REVIEW