Vangelis! Με αυτό το όνομα
κατέκτησε τον κόσμο. Ένα κομμάτι της δικής μας ιστορίας που φύσηξε το χάρισμά
του πέρα από τα σύνορα για να χωθεί σε κάθε άκρη του πλανήτη. Ο Ευάγγελος
Οδυσσέας Παπαθανασίου, έγραψε μεταξύ άλλων μουσική για ταινίες, όπως το ¨Antarctica¨, το ¨1492: Conquest of paradise¨ (Σκηνοθεσία Ridley Scott και σε πρωταγωνιστικό ρόλο ο Gerard Depardieu), το ¨Alexander¨(του Oliver Stone με τους: Colin Farrell, Angelina Jolie, Val Kilmer, Jared Leto, Anthony Hopkins ), το ¨Blade Runner¨(σε σκηνοθεσία του Ridley Scott και πρωταγωνιστή τον Harrison Ford), το ¨El Greco¨ και φυσικά για το έργο ¨Chariots of Fire¨ με το οποίο
κέρδισε το Όσκαρ. Αυτά μόνο αναφέρονται ενδεικτικά. Βραβεύσεις και διακρίσεις
να στολίζουν το βιογραφικό του μέχρι σήμερα, ένα πρόσωπο που τιμήθηκε από
πολλές χώρες του κόσμου.
Διασχίζοντας τη γη
αυτή βρισκόμαστε στο ¨Katara Cultural Center¨, ένα χωριό στη Doha του Κατάρ με σκοπό την προώθηση των τεχνών και του
πολιτισμού, μέσω της φιλοξενίας διαφόρων διεθνών ή τοπικών πολιτιστικών
εκδηλώσεων. Το 2011, λοιπόν, κάλεσαν τον Βαγγέλη στο Katara Cultural Village Amphitheater,
ελληνο-αραβικού ρυθμού, για την εγκαινίαση αυτής της προσπάθειας με μια
συναυλία και τη συμμετοχή των: Jeremy Irons, Angela Gheorghiou και Roberto Alagna. Με αφορμή το
γεγονός αυτό έδωσε συνέντευξη τότε στο Al Jazeera.
Άνθρωπος
ταπεινός και μειλίχιος, εστίασε αμέσως στην ουσία της ζωής, όπως τη βλέπει ο
ίδιος. «Αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο είναι να
επενδύσουμε στην ομορφιά. Γιατί η ομορφιά είναι αρμονία, η οποία προέρχεται από
το χάος. Αλλά εμείς επενδύουμε στο χάος. Και γιατί το κάνουμε αυτό; Γιατί το χάος
είναι πιο επικερδές από τη γαλήνη. Γι’ αυτό! Βλέπεις ότι γύρω σου τίποτα δε
στοχεύει στην ομορφιά. Από την αρχιτεκτονική στην τέχνη, στο ο,τιδήποτε. Όλα
είναι κατεστραμμένα. Η ομορφιά είναι για τους ανθρώπους ένα προστατευτικό
περίβλημα. Και η μουσική επίσης! Δε νομίζω ότι η μουσική είναι όμορφη σήμερα. Η
μουσική είναι ένας τρόπος να διαφημίζεις άλλα πράγματα. Καθώς η μουσική είναι
κάτι πολύ ισχυρό σαν δύναμη και μέσα από αυτή μπορούμε να διαφημίσουμε ό,τι
θέλουμε!»
Συγκρίνει την εποχή του
εξήντα, ύστερα από σχετική ερώτηση του δημοσιογράφου, με τη σημερινή. «Υπήρξε πολύ μουσική τότε. Θα μπορούσα να πω
αθώα μουσική και ίσως κατασκευασμένη.» Σύμφωνα με τον ίδιο σταθμεύσαμε στην
κατασκευασμένη για χρόνια. «Και όταν η
μουσική γίνεται προϊόν και η δισκογραφική εταιρία γίνεται βιομηχανία, τότε κάτι
είναι λάθος.»
Ήταν όμως μέρος αυτού του
συστήματος; «Ναι και όχι» απαντά. «Γιατί όταν ξεκίνησα είχα την εντύπωση πως
με το να είσαι επιτυχημένος, που δυστυχώς υπήρξα, έχεις τη δυνατότητα να κάνεις
διαφορετικά πράγματα. Αλλά όσο πιο
πετυχημένος γίνεσαι τόσο περισσότερο μετατρέπεσαι σε αιχμάλωτο του συστήματος,
γιατί δε σου επιτρέπουν να κάνεις πράγματα.» Εξηγώντας αυτή την κατάσταση,
που συγκρούεται με την άποψη των περισσότερων σχετικά με την επιτυχία και τη
δημοσιότητα, συμπληρώνει: «Γίνεσαι
προϊόν. Και η δισκογραφική εταιρία επενδύει σ’ αυτό. Αν ήσουν η Coca Cola και άλλαζες τη γεύση, τι
νομίζεις ότι θα συνέβαινε; Πρέπει να την κρατήσεις μέχρι να πεθάνεις! Γι’ αυτό
τον λόγο οι άνθρωποι που είναι κάποιας ηλικίας και κάνουν τα ίδια δείχνουν
γελοίοι. Δεν υπάρχει τόλμη για αλλαγή. Δεν ξεκίνησα αυτή τη δουλειά επειδή
ήθελα να γίνω pop star ή star ή κάτι τέτοιο.
Προσπαθούσα να κάνω κάτι και έπρεπε να παλέψω εσωτερικά, όχι εξωτερικά. Αλλά είναι πάρα πολύ δύσκολο.
Εξαιρετικά δύσκολο. Γιατί εμένα το ενδιαφέρον μου ως προς τη μουσική δεν
είναι να γίνεις γνωστός ή να δίνεις συναυλίες.»
«Το να γίνεσαι star περιορίζει τις επιλογές
σου. Την ελευθερία έκφρασης.
Όχι την ευκαιρία να αγοράσεις ένα ωραίο αμάξι ή σπίτι. Αλλά δεν είναι αυτός ο σκοπός.
Δεν είναι αυτός ο στόχος. Εγώ πίστευα ότι με το να πετύχω θα είχα την
ευχέρεια να κάνω περισσότερα. Αλλά όχι.
Δε μπορείς. Έχω χρεωθεί ότι ξεκίνησα πριν από τριάντα, τριανταπέντε χρόνια
και είναι σα σφραγίδα. Δε μπορείς να ξεφύγεις από αυτό. Ας το δούμε λίγο
διαφορετικά. Έχεις τη μουσική και τον συνθέτη. Ποιος οδηγεί ποιον; Αν για
παράδειγμα η μουσική οδηγεί τον συνθέτη, θα είναι όλο ειλικρινές και υγιές. Αν
ο συνθέτης οδηγεί τη μουσική, αυτό θα είναι ανειλικρινές και ¨δισκογραφική
δουλειά¨. Είναι εύκολο!
Εννοώ πως η μουσική είναι το πιο σημαντικό.
Εγώ υπηρετώ τη μουσική.»
Δε θυμάται πως ξεκίνησε η
επαφή του με τη μουσική «Απλά βρήκα τον
εαυτό μου να κάθεται στο πιάνο. Και αυτό ήταν! Απλώς συνέβη και ακόμη μέχρι
τώρα δε ξέρω πώς να το εξηγήσω.»
Όπως είναι γνωστό δεν
είχε καμία ¨τυπική εκπαίδευση¨. «Όταν
μιλάμε για εκπαίδευση, εννοούμε μουσικά σχολεία. Το δικό μου μουσικό σχολείο
ήταν η φύση. Ο δάσκαλός μου είναι η ίδια η φύση.» είπε αφοπλιστικά
γέρνοντας το κεφάλι με ένα δειλό, γλυκό χαμόγελο για να προσθέσει στη συνέχεια
«Η μουσική η ίδια είναι ο δάσκαλός μου.»
Στρέφεται με πάθος στον δημοσιογράφο. «Μιλάω σε σένα!
Εσύ είσαι μουσική.
Εγώ είμαι μουσική.
Όλοι είναι μουσική.
Είναι μαθηματική εξίσωση.
Είναι ο τρόπος που αντιλαμβάνεσαι,
που βλέπεις τα πράγματα.
Δε σημαίνει ότι πηγαίνοντας στο μουσικό σχολείο γίνεσαι μουσικός.
Τα περισσότερα σχολεία διδάσκουν ρεπερτόρια,
αλλά όχι μουσική.
Η μουσική είναι κάτι άλλο.
Όχι αυτό που νομίζουμε σήμερα. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που
παραμορφώθηκε, όπως πολλά άλλα εξίσου σημαντικά. Μιλάμε για ειρήνη-
παραμορφωμένη, μιλάμε για αγάπη, το ίδιο. Ίσως πρέπει να σκεφτούμε τη νύχτα
όταν θα είμαστε μόνοι μας, τι είναι αυτό; Τι σημαίνει; Τι είναι η μουσική, η
αγάπη όλα αυτά; Όχι τα ¨κλισέ¨.» Ο ίδιος τα σκέφτεται γιατί τα θεωρεί τα πιο
σημαντικά. «Το συμπέρασμα είναι πως η
φύση και η μουσική είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. Το σύμπαν είναι μουσική!
Κάθε ένας από μας είναι ένας γαλαξίας.
Εσύ, εγώ...και πας στον μικρόκοσμο και στο τηλεσκόπιο, είναι ακριβώς το
ίδιο πράγμα! Οπότε μουσική δεν είναι να αρπάξεις την κιθάρα και να κάνεις ¨gigs¨, όπως τα λέμε, και να
γίνεις επιτυχημένος. Επίσης κάτι άλλο που με τρελαίνει είναι η υποχρέωση να
γίνεις πετυχημένος! Γιατί είναι αναγκαίο αυτό;» και ο άνθρωπος που κάθεται μαγεμένος απέναντί του
απαντά: «Γιατί πρέπει να γεμίσεις το
σύστημα! Σύμφωνα με τη δική σου άποψη!» Γελά και αποκρίνεται. «Τώρα μιλάς σωστά!»
Για ποιο λόγο αποδέχθηκε
την πρόσκληση να παρουσιαστεί στο Κατάρ; «Γιατί
είναι σπάνιο να βλέπεις μία χώρα να ενδιαφέρεται για παιδεία, επιστήμη, τέχνη,
κουλτούρα... Για μένα αυτό είναι το κλειδί ενάντια στη σημερινή κρίση. Γιατί
μιλάμε συνέχεια για την ¨κρίση¨ , που είναι ένα αποτέλεσμα. Η κρίση των
τραπεζών δεν είναι τόσο σημαντική όσο η πολιτισμική. Οπότε όταν τα βρίσκεις με
την κρίση της κουλτούρας, νομίζω πως μπορείς να διαχειριστείς τα υπόλοιπα πιο
εύκολα. Εντυπωσιάστηκα που έχτισαν αυτό το ελληνικού στυλ θέατρο, που για μένα
είναι... Εγώ το προτιμώ από τα ορθογώνια θέατρα, νομίζω ότι είναι πιο ζωντανό,
σα μεγάφωνο. Για να μπορέσεις να δεις ένα θέατρο σήμερα σαν αυτό, καινούριο...
δίνει ελπίδα! Στη χώρα μου έχουμε πολλά τέτοια θέατρα που έρχονται από την αρχαιότητα.
Αλλά ακόμη και εκεί δε χτίζουμε τέτοια θέατρα. Γιατί τώρα είναι της μόδας να
χτίζεις μέρη που δεν αισθάνεσαι ιδιαίτερος μπαίνοντας μέσα. Δεν νιώθεις πως πας
να δεις κάτι ξεχωριστό, πως αξίζει ο κόπος να πας εκεί.»
Αναφέρεται στην έμπνευση,
τη δημιουργία στο σήμερα και την παρουσία του στη Doha καταλήγοντας φυσικά σε κάτι πολύ πιο ουσιαστικό. «Κάθε μέρα δημιουργώ μουσική. Όχι μόνο τώρα
για το Κατάρ. Ο λόγος όμως που έγραψα μουσική για το Κατάρ είναι εξαιτίας αυτή
της προσέγγισης. Επειδή για πρώτη φορά βλέπω μια χώρα να δείχνει ενδιαφέρον για
κάτι που οι άνθρωποι χρειάζονται περισσότερο απ’ όλα σήμερα. Γιατί όλα τα
υπόλοιπα, όλη η μιζέρια προέρχονται από την έλλειψη αυτού που είπα πριν, της
ομορφιάς, της ποιότητας ζωής! Και ποιότητα ζωής δε σημαίνει λεφτά. Είναι κάτι
άλλο. Όπως πολιτισμός δε σημαίνει τεχνολογία.
Δεν είμαι φυσικά ενάντια στην τεχνολογία.
Αλλά θα μπορούσες να φανταστείς την τεχνολογία, χωρίς πολιτισμένους
ανθρώπους; Πόσο επικίνδυνη θα μπορούσε να είναι; Τη στιγμή, λοιπόν, που το
Κατάρ κάνει κάτι τέτοιο πρέπει να το στηρίξω. Γιατί είναι κομμάτι των
πεποιθήσεών μου. Και γι’ αυτό μπορώ να πω, παρόλο που μπορεί να μη γίνει ποτέ,
ποιος ξέρει, ελπίζω ότι θα πραγματοποιηθεί... Αλλά για να συμβεί πρέπει να
βοηθήσουμε! Κάθε ένας από εμάς!»
Δε τον ενδιαφέρει να
βγάλει καινούριους δίσκους. «Συνθέτω
μουσική κάθε μέρα» λέει με φυσικότητα. «Το να μοιράζεσαι είναι κάτι πολύ σημαντικό.
Αλλά δε θέλω να είναι επιβεβλημένο. Αν, λοιπόν, πας μέσα από το σύστημα
πρέπει να επιβάλεις πράγματα και είναι ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι. Είναι
ενάντια στις αρχές μου. Το να βρίσκεσαι σε μια κατάσταση που από τη μία πλευρά
κάνουν ακριβώς το αντίθετο απ’ όσα πρεσβεύεις και από την άλλη να προσπαθείς να
κρατήσεις τις ισορροπίες... είναι κάτι πολύ δύσκολο.»
Επιλέγει να μη μοιράζεται
την υπέροχη (σύμφωνα με τις γνώσεις του κόσμου) ζωή του με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή με
άλλους τρόπους, γιατί δε θέλει να απασχολεί τους ανθρώπους με αυτήν. « Έχουν αρκετά προβλήματα και θέματα. Ίσως
υπάρχουν άλλοι που αγαπούν να το κάνουν. Εγώ προτιμώ να είμαι χαμηλών τόνων και
να κάνω τα δικά μου, να συνθέτω. Αν κάποιος θέλει να ακούσει τη μουσική, τότε
εντάξει. Και αν μπορώ να βοηθήσω κάπως, όπως κάνω τώρα με τον δικό μου τρόπο,
ύστερα από αυτή την πρόταση από αυτούς τους υπέροχους ανθρώπους του Κατάρ,
ξέρεις... Τι άλλο να κάνω; Και ζωγραφίζω και αισθάνομαι πολύ χαρούμενος και
προσπαθώ να κρατήσω έτσι τις ισορροπίες.»
Καλύτερη στιγμή ως
συνθέτη και ειδικά σε σχέση με τη μουσική που έκανε για ταινίες... επιλέγει το «Βlade Runner» ως έργο προφητικό. «Και αν το έκανα ήταν επειδή το αισθάνθηκα. Ένιωσα πως πηγαίναμε προς τα
εκεί. Κοίτα γύρω σου! Κοίτα τη Dohar! Δε βλέπεις τον Blade Runner γύρω σου;»
Και του τίθεται η
ερώτηση: Πού είναι, τι κάνει στις πιο ευτυχισμένες του στιγμές. Επιλέγει μία
φράση του Oscar Wild: «¨Δεν υπάρχει
ευτυχία. Μόνο στιγμές ευτυχίας.¨ Και
αυτές οι στιγμές μπορούν να συμβούν κάθε λεπτό, παντού. Πάντα υπάρχει κάποιος
λόγος, άλλοτε τον γνωρίζεις και άλλοτε όχι. Όταν είμαι με τη μουσική είμαι πάρα
πολύ ευτυχισμένος, όταν είμαι με ανθρώπους που αγαπώ, όταν είμαι υγιής, όταν
βλέπω ανθρώπους να χαμογελούν... Εξαρτάται! Αλλά δεν είμαι δυστυχισμένος!»
Τι θα ήθελε να πάρουν οι
άνθρωποι και να θυμούνται από το σύνολο της δουλειάς του; «Θα το αφήσω σε εκείνους. Ό,τι προτιμούν. Από αυτό όμως προκύπτει ένα
άλλο θέμα. Η δουλειά, η οποία γνωρίζουν
είναι ένα πολύ μικρό δείγμα των όσων συνθέτω. Επειδή έμαθαν τη δουλειά μου από
την αρχή από τη δισκογραφική εταιρία και τις ταινίες, αλλά υπάρχει πολύ
μουσική, που είναι συμφωνική, διαφορετική, που δε την ξέρουν, γιατί δεν
κυκλοφόρησε. Οπότε δε μπορώ να πω στους ανθρώπους τι να προτιμήσουν. Ό,τι
επιλέξουν θα κρατήσουν. Ίσως να μην κρατήσουν τίποτα! Ποιος ξέρει; Εγώ δεν
ξέρω! Η δική μου ευχή είναι να συμπεριφέρονται στη μουσική με μεγαλύτερο
σεβασμό. Αυτό επιθυμώ από τους ανθρώπους! Για τον εαυτό μου δε ζητάω τίποτα.»
Πηγή: youtube
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου