Mikhail Baryshnikov

 

Τον τοποθετούν δίπλα στα μεγαλειώδη ονόματα των Vaslav Nijinsky και Rudolf Nureyev, σαν έναν από τους σπουδαιότερους χορευτές στην ιστορία.  Η μεγαλοφυΐα που ταπεινά δηλώνει «Δεν προσπαθώ να χορεύω καλύτερα από κανέναν άλλον. Προσπαθώ να χορεύω καλύτερα από τον εαυτό μου.» Ωστόσο, το γεγονός πως πέρασε με επιτυχία από τον κινηματογράφο και την τηλεόραση τον έκαναν έναν από τους πιο φημισμένους χορευτές μπαλέτου. Μάλιστα, το 1977, κέρδισε υποψηφιότητα για Όσκαρ δεύτερου ανδρικού και υποψηφιότητα για  Χρυσή Σφαίρα για την ταινία ¨The Turning Point¨.  Μέσα στο ζεστό καλοκαίρι (18-21 Ιουλίου) τον βρίσκουμε στη χώρα μας  με την ιδιότητα του ηθοποιού. Μαζί με τον Willem Dafoe θα πρωταγωνιστήσουν στο έργο “ The Old Woman ” (του Daniil Kharms ή Daniel Charms)  σε σκηνοθεσία  Robert Wilson στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών.

Οι δοκιμές και οι πειραματισμοί δεν αφορούσαν μόνο τα διαφορετικά είδη τέχνης, αλλά και τα διαφορετικά είδη χορού. Ένα πνεύμα που δε στεκόταν ποτέ, ακόμη και τώρα σαλεύει γεμάτο δύναμη. «Είναι ενστικτώδες. Υπάρχει ένα αιώνιο ρολόι που υπαγορεύει τι με ενδιαφέρει κάθε στιγμή. Η αλλαγή στη ζωή κάθε ανθρώπου υπαγορεύεται από μια σχεδόν πρωτόγονη ανάγκη για εξερεύνηση, για να δοκιμάσεις τα όρια. Απλά ακολουθώ αυτή την παρόρμηση. Σε κάποιες περιπτώσεις, βλέπω τι κάνουν οι άλλοι και πεισματικά πάω στην αντίθετη κατεύθυνση. Κάποιες φορές λειτουργεί και κάποιες αποτυγχάνει. Δεν υπάρχουν εγγυήσεις.»  

Έζησε δεκαέξι χρόνια στη Σοβιετική Λετονία και δέκα στη Ρωσία. Το Σοβιετικό καθεστώς, όπως υποστηρίζει του στέρησε την παιδικότητα στην πατρίδα του, επειδή ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός. Έτσι, μετά τη συμφωνία της Γιάλτας στάλθηκε να διδάξει στη στρατιωτική ακαδημία στη Ρίγα. Τότε ήταν που γεννήθηκε ο ¨Μίσα¨.

Ο Μπαρίσνικοφ θυμάται πλάι στον Larry King την ¨πρώτη στροφή¨... «Οι πρώτες αναμνήσεις μου είναι τον Νοέμβριο, τη μέρα της επανάστασης. Ξέρεις, υπήρχε η παρέλαση των στρατιωτικών, όπου εγώ , μαζί με τον αδερφό μου και τη μητέρα μου συνηθίζαμε να πηγαίνουμε για να δούμε τον πατέρα μου να βαδίζει κατά μήκος του ποταμού. Και μετά την παρέλαση, η διαμαρτυρία των πολιτών. Ήμασταν όλοι μαζί. Μία μάζα μισομεθυσμένων ανθρώπων κρατώντας κόκκινες σημαίες. Έκαναν έναν κύκλο και όλα τα παιδιά μπροστά άρχιζαν να χορεύουν με έναν ρώσικο χορό ή ουκρανικό ή κάτι τέτοιο. Και τότε ήταν που για πρώτη φορά τράβηξα την προσοχή, αυτό ήταν το πρώτο μου κοινό. Και μάλλον ήμουν αρκετά καλός σε αυτό και άκουσα εκείνο το χειροκρότημα. Οι γονείς μου σα να ξαφνιάστηκαν και αισθάνθηκαν φυσικά περήφανοι. “Ok. Ο γιος του Μπαρίσνικοφ. Άστον να το ξανακάνει. Είναι πολύ γρήγορος.”»

Η εποχή εκείνη δε πνίγεται φιμωμένη μέσα στη μνήμη. «Έχω βιώσει την κατοχή. Ξέρω πώς οι άνθρωποι μπορούν να μισούν ο ένας τον άλλο. Έχω βρεθεί εκεί. Ήταν οι φίλοι μου. Και αυτό που με έφερε στο θέατρο βασικά...εκείνη η σκηνή στον δρόμο και η σκηνή στο θέατρο, όπου όλα, είτε είσαι Εβραίος ή Ρώσος ή Αρμένιος ή Λετονός, ξαφνικά συρρικνώνονται από το φως στη σκηνή και από μια όμορφη εικόνα χορού. Και κάθε από  αυτά, όλα αυτά τα στοιχεία είναι τόσο άσχετα. Γι’ αυτό πιστεύω ότι η εκπαίδευση στην τέχνη, ειδικά σε αυτή τη χώρα, που η κυβέρνηση λίγο πολύ αγνοεί, είναι τόσο σπουδαία για τους νέους ανθρώπους.»

Χρόνια μετά έχει γυρίσει τον κόσμο, έχει χορέψει στις σημαντικότερες παραστάσεις, στις σπουδαιότερες αίθουσες, μπροστά σε εξέχουσες προσωπικότητες, αλλά και με άλλα μεγάλα ονόματα του χώρου. Διδάχτηκε από τους ανθρώπους με τους οποίους μοιράστηκε από κάθε πλευρά την έννοια του χορού. «Δε θεωρώ τον εαυτό μου μέντορα. Περισσότερο είμαι εμψυχωτής. Αλλά το καλύτερο μάθημα απ’ όλους τους ανθρώπους με τους οποίους έχω συνεργαστεί, είναι να καταλαβαίνεις ποιος είσαι σαν άνθρωπος πάνω στη σκηνή. Ό,τι καινούρια δύναμη και να μαθαίνεις, πρέπει να περνά μέσα από τη δική σου ψυχολογία, το σώμα και το μυαλό σου, προκειμένου να εκφραστεί σαν κάτι αποκαλυπτικό και ενδιαφέρον για το κοινό.»

Μάλιστα πάντα του άρεσε «...η συντροφικότητα σε μια ομάδα μιας παράστασης. Για να συνεργαστείς πραγματικά, χρειάζεται να ανακαλύψεις πώς να δουλέψεις με τον καθένα και να δώσεις το 100%. Έχει να κάνει με τον να φτύνεις το ¨εγώ¨ σου και να γίνεσαι ένα στρατιωτικό πόδι όταν είναι απαραίτητο. Η δημιουργική διαδικασία δεν είναι παρέλαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κάποιες φορές δεν είναι δίκαιες. Οι δημιουργοί μπορεί να είναι ευέξαπτοι, αλλά σε αυτή τη δουλειά αυτό πρέπει να συγχωρείται. Αν δε μπορείς να συμβαδίσεις με αυτό, πρέπει να φύγεις.»

Προτιμά ένα ιδιαίτερο είδος σχέσης με τις γυναίκες επί σκηνής... «Είναι θέμα χημείας. Είναι ένα ζήτημα φιλοσοφίας, ξέρεις. Όταν άνθρωποι που χορεύουν μαζί, όπως στο ice skating, χορεύουν μαζί, επειδή βρίσκονται σε αρμονία, ναι; Και δε με νοιάζει αυτό το είδος ¨συνεργασίας¨. Μ’ αρέσει το πιο προκλητικό και αιφνιδιαστικό στη σκηνή.»

Η επικοινωνία τότε ξεπερνά το ζευγάρι. Μια ερωτική αίσθηση που ενώνει χορευτή και κοινό. «Είναι απόλαυση του, μυαλού, του σώματος, των ματιών. Αυτή η συνεύρεση ανάμεσα στον χορευτή και το κοινό. Είναι λίγο ηδονοβλεπτική εμπειρία, μια εμπειρία ενός μαζοχιστή και μια εμπειρία ενός παρατηρητή. Μπορείς να αναμειχθείς ή να θαυμάσεις απλά τη μορφή του  ή να συνθλιφτείς εντελώς συναισθηματικά μέσα στον χορό. Τόσες πολλές επιφάνειες, χόρεψε.»

Πηγές: Harvard Business Review, CNN