Δημήτρης Τσουκαλάς

Επιμέλεια: Σύλβια Μπενάκη

synenteuxis.gr

 Ένα χωριό μπερδεμένο και απρόσωπο. Σπίτια παλιά και ατημέλητα, δίπλα σε σύγχρονα σχολεία, διώροφα πάρκινγκ, παιδικές χαρές, πανέμορφα πάρκα, τα οποία έχουν σεβαστεί και αξιοποιήσει απόλυτα τον φυσικό πλούτο, τα πανέμορφα δέντρα, τις πηγές, το κρυστάλλινο ποτάμι. Γεφύρια και προσεγμένα μονοπάτια, ξύλινοι πάγκοι και ένα πέτρινο θεατράκι που γεμίζει ζωή το καλοκαίρι, δίπλα στα γάργαρα νερά. Μια εικόνα που προκαλεί σύγχυση. Ρωτήσαμε για να μάθουμε περισσότερα από τα γειτονικά χωριά: «Ό,τι λέγεται» μας είπαν «είναι αλήθεια.» Οι κάτοικοι της Ανάβρας, που τόσο διάσημη έγινε τα τελευταία χρόνια, είναι οικονομικά εύρωστοι, εγκληματικότητα και ανεργία δεν υπάρχει, το χωριό αναπτύσσεται διαρκώς σε όλους τους τομείς, ενώ οι νέοι έχουν γυρίσει σε αυτή ή δε την εγκατέλειψαν ποτέ. Όσο για τον οικισμό; «Θα τον φτιάξουν και αυτόν.» μας απάντησαν, λύνοντας κάθε απορία.

Όλοι ευγνωμονούν έναν άνθρωπο, που την υπηρέτησε, ως δήμαρχος, για αρκετά χρόνια, τον Δημήτρη Τσουκαλά. Έναν ¨ξένο¨, κάτοικο Αθήνας, που ξεπέρασε την καχυποψία των ντόπιων με το σύνθημα «Ό,τι λες, να το κάνεις.», το οποίο και εφάρμοσε. ¨Αδαής¨, μέχρι τότε στα πολιτικά ή όπως δηλώνει ο ίδιος χιουμοριστικά «Δεν είμαι ¨λαδιάρης¨.» Κατάφερε όμως το, για πολλούς, ακατόρθωτο.

Πώς ήταν η Ανάβρα όταν μετακόμισε εκεί; «Τα τελευταία χρόνια μετά το ’80, οι κτηνοτρόφοι, που στο σύνολο η Ανάβρα πρέπει να σας πω είναι χωριό κτηνοτροφικό, έφερναν τα ζώα τους μέσα στο χωριό, ¨συζούσαν¨, συμβίωναν, ζώα και άνθρωποι μαζί. Πάρα πολλές χιλιάδες ζώα μέσα στους δρόμους της Ανάβρας. Ένα χωριό που τότε, το ’90 δεν υπήρχε δρόμος μέσα στο χωριό, οι δρόμοι που είχε ήταν χωματόδρομοι, με λάσπες, δεν υπήρχε σύστημα αποκομιδής σκουπιδιών, τα πετούσαν στους δρόμους. Όποιος είχε καλές γαλότσες μόνο μπορούσε να επιβιώσει. Δεν υπήρχαν αίθουσες να συγκεντρωθούμε να μιλήσουμε, δημοτικό σχολείο δεν υπήρχε, δεν υπήρχαν πολλά. Δεν υπήρχαν πλατείες, δεν υπήρχε τίποτα, ένα δίκτυο κατεστραμμένο, μια κατάσταση που το χωριό μαθηματικά μαράζωνε.»

Τότε υπήρξε ένα δίλημμα. «Δεν θέλαμε να διώξουμε τα ζώα. Ενώ μπορούσαμε βάσει νόμου να πιέσουμε τους κτηνοτρόφους να βγάλουν τα ζώα τους έξω από το χωριό, δεν το θέλαμε. Γιατί αν τους διώχναμε, για ποιον τότε θα φτιάχναμε το χωριό; Θέλαμε να μείνουν, γιατί αποτελούσαν τον κορμό του χωριού. Η οικονομία του χωριού στηρίζεται στην κτηνοτροφία. Θέλαμε λοιπόν να τους βοηθήσουμε, να τους εκσυγχρονίσουμε κι έτσι να βελτιώσουμε τη ζωή τους. Πιάσαμε ένα-ένα τα θέματα. Κάναμε τρία κτηνοτροφικά πάρκα για να φύγουν τα ζώα έξω από το χωριό.  Να μην σας τα πολυλογώ, με πολλές συνελεύσεις οι κάτοικοι πείστηκαν και μέσα σε ένα χωριό έγινε επανάσταση. Όλα τα ζώα μεταφέρθηκαν στα τρία κτηνοτροφικά πάρκα, σε ένα σύνολο δηλαδή κτηνοτροφικών μονάδων. Έτσι το χωριό ελευθερώθηκε. Και παρ’ όλο που δεν ήταν στις υποχρεώσεις των ΟΤΑ να συνεχίσουμε, συνεχίσαμε να λαμβάνουμε πρωτοβουλίες για την κτηνοτροφία, γιατί είναι πολύ σημαντικό για μία τοπική κοινωνία να είναι ¨ένᨻ.

Όταν οι κάτοικοι άρχισαν να έχουν έσοδα πλέον προχώρησαν στο επόμενο βήμα: ¨βιολογική κτηνοτροφία¨. « Ένα υπερσύγχρονο σφαγείο με HACCP, ISO, κωδικό ΕΟΚ και βιολογική γραμμή. Ίσως το μοναδικό δημόσιο σφαγείο που έχει βιολογική γραμμή στην Ελλάδα. Την τελευταία δεκαετία, έχουν κλείσει σχεδόν ή κλείνουν τα σφαγεία του Αλμυρού, του Βόλου, μεγάλα σφαγεία.  Η Ανάβρα των 500 κατοίκων σήμερα και πάνω -αυξάνεται ο πληθυσμός- διατηρεί αυτό το σφαγείο με όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές που μας επιβάλλουν από την Ε.Ε. και έτσι λύσαμε το πρόβλημα στην κτηνοτροφία.»

Για να πραγματοποιηθεί η αλλαγή, κάποιοι άνθρωποι έδωσαν το κάτι παραπάνω... «Να σας πω πρώτα πώς οργανώσαμε αυτό το χωριό, ένα χωριό που μοιάζει πολύ με το παραμύθι της Σοφίας Ζαραμπούκα ¨Το Βρωμοχώρι¨, κάπως έτσι ήμασταν και εμείς. Και σήμερα είναι τιμή μας που είμαστε από τα πιο καθαρά χωριά στην Ελλάδα. Διαβαθμίσαμε τα προβλήματα, καθίσαμε με τους κοινοτικούς συμβούλους, όλους όσοι ήταν διαχρονικά, γίναμε μια γροθιά. Από εκεί και πέρα, όλο αυτό το έργο δεν το έφεραν σε πέρας πολλοί άνθρωποι: μία και μοναδική υπάλληλος η οποία ήταν στην κοινότητα όταν ήρθα και η γυναίκα μου, η οποία πέρα από την συντροφική στήριξη που μου παρείχε, γιατί υπήρχαν και δυσκολίες, διέθετε όλες τις τεχνικές και επιστημονικές γνώσεις της δωρεάν στην κοινότητα αμισθί. Όλες οι μελέτες που έκανε στην Ανάβρα, που ήταν πολλών εκατομμυρίων ευρώ, τις έκανε δωρεάν. Ήταν λοιπόν τεχνική σύμβουλος στην κοινότητα, χωρίς να αμείβεται για αυτό. Και αυτό αφορούσε στις υποδομές υγείας, τον πολιτισμό, την παιδεία, έργα αθλητισμού και περιβάλλοντος.»

Σειρά είχε η παιδεία: «Δεν είχαμε σχολεία. Και όχι μόνο δεν είχαμε σχολεία, αλλά οι δάσκαλοι τον χειμώνα δεν ερχόντουσαν στην Ανάβρα, γιατί είναι απομακρυσμένη από τον Αλμυρό Βόλου και δεν μπορούσαν να έρθουν. Κάναμε, λοιπόν, σύγχρονα διδακτήρια, επιγραμματικά σας τα λέω, με σπίτι μέσα δασκάλων, ένα τριάρι διαμέρισμα που δεν πληρώνουν φως, νερό, τηλέφωνο και ενοίκιο. Δεν πληρώνουν τίποτα, άρα μένουν μόνιμα εδώ. Λύσαμε αυτό το πρόβλημα. Κάναμε το σχολείο μας ολοήμερο και το δημοτικό σχολείο και το νηπιαγωγείο. Γιατί αν πας σε ένα χωριό και δεν ακούσεις παιδιά με φωνές, είναι ένα χωριό γερασμένο. Εδώ υπάρχουν παιδιά, υπάρχουν νέοι άνθρωποι, εδώ ο μέσος όρος ηλικίας είναι κάτω των 40 ετών, ο μέσος όρος στους 500 κατοίκους. Κάναμε επίσης ένα γήπεδο ολυμπιακού τύπου, κάναμε ένα μπάσκετ ολυμπιακού τύπου, κάναμε ένα κλειστό γυμναστήριο για μικρούς και μεγάλους, το οποίο είναι δωρεάν και ένα 5Χ5.» Μάλιστα, όπως δηλώνει, «Έχουμε κάνει ομαδάρα! Οι κτηνοτρόφοι πετάνε!»

Φυσικά φρόντισαν και για την ιατρική περίθαλψη. «Όσον αφορά στην υγεία, δεν είχαμε μόνιμο γιατρό. Επειδή είμαστε ορεινά και τον χειμώνα έχουμε πολλά χιόνια, κάναμε το ιατρείο μας άγονο. Αυτό σημαίνει ότι ο γιατρός στην Ανάβρα παίρνει 70% επιπλέον του μισθού του. Κάναμε επίσης ένα σπίτι για αυτόν για να μένει μόνιμα εδώ και έτσι έχουμε μόνιμο γιατρό στην Ανάβρα. Κάναμε προληπτική ιατρική σε τακτά χρονικά διαστήματα για μικρούς και μεγάλους, κάναμε πολλές ημερίδες για την υγεία. Και πήραμε το πρόγραμμα βοήθειας στο σπίτι που λειτουργεί αυτή τη στιγμή και τέλος αγοράσαμε κτήριο και οικόπεδο και προχωράμε στην κατασκευή ενός υπερσύγχρονου γηροκομείου. Όσοι θα μείνουν εδώ και δεν έχουν παιδιά, θα μπορούν να έχουν ένα πολυτελές δωμάτιο στη διάθεσή τους.»

Συνέχισαν  φτιάχνοντας το έως τότε ανύπαρκτο οδικό δίκτυο, στόλισαν το χωριό με πλατείες, οι οποίες διέθεταν κρήνες, αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, πλήρως εξοπλισμένες, διώροφο πάρκινγκ στο κέντρο του χωριού, ακόμη και κλειστό γυμναστήριο. Διοργανώθηκαν ημερίδες για την κτηνοτροφία, αλλά και άλλες που αφορούσαν τα πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία του χωριού. Μάλιστα ίδρυσαν και δύο βιβλιοθήκες. «Μία Ανάβρα που ήταν χαμηλό το επίπεδο των δημοτών, φτάσαμε σιγά-σιγά να μιλάμε για οικολογία, άνθρωποι που ¨διψούσαν¨ για να μάθουν.»

 Ως προς το φυσικό περιβάλλον, το οποίο είναι πραγματικά χαρισματικό, δημιούργησαν ένα αιολικό πάρκο, ώστε να καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες με φυσικό τρόπο, ενώ διαθέτουν «ένα από τα καλύτερα περιβαλλοντικά-πολιτισμικά πάρκα, το οποίο έγινε μονοπάτι βιοποικιλότητας.  Το πάρκο αυτή τη στιγμή έχει μήκος 2 χλμ, είναι κατά μήκος του Ενιπέα, έχει μέσα μαντάνια και νεροτριβές. Μάλιστα, φροντίσαμε να αναστηλώσουμε μία ντριστέλα και έναν νερόμυλο και δημιουργήσαμε και το ¨μονοπάτι της βιοποικιλότητας¨.» Σχεδόν σε κάθε φυτό και δέντρο υπάρχει, δηλαδή, μία ταμπελίτσα με την επίσημη ονομασία και τα χαρακτηριστικά του.

Η θέρμανση ακολουθεί και αυτή τον δικό της ριζοσπαστικό δρόμο. «Ένα μικρό υδροηλεκτρικό πάρκο, το οποίο θα δουλεύει τον χειμώνα και ένα τέταρτο έργο και πολύ σημαντικό είναι το σύστημα τηλεθέρμανσης: θέρμανση από μακριά. Αντί δηλαδή στην πολυκατοικία να έχουμε τη θέρμανση στον κεντρικό λέβητα, εμείς θα την έχουμε έξω από το χωριό. Φανταστείτε το χωριό σαν μια πολυκατοικία. Τι κάναμε; Επειδή είχαμε τις κοπριές των ζώων, οι οποίες ρύπαιναν τα ποτάμια, σκεφτήκαμε να τις μαζεύουμε να τις ξηραίνουμε και παράλληλα μέσα από το δάσος να μαζεύουμε τα κλαδιά των δέντρων, όχι τα φύλλα. Τα μαζεύουμε και μαζί με τις κοπριές των ζώων γίνονται χαρμάνι, μπαίνουν από κάτω, η καύση δεν είναι ούτε πετρέλαιο ούτε λιγνίτης που ρυπαίνουν και μολύνουν την ατμόσφαιρα. Θα ζεσταίνεται το καζάνι έξω από το χωριό, θα υπάρχουν αγωγοί στο χωριό και όλα τα σπίτια θα συνδεθούν με το σύστημα. Έτσι θα έχουν όλο τον χειμώνα, όλο το 24ωρο ζεστό νερό και θέρμανση.»

Ο τρόπος που τα κατάφερε; «Πρέπει να δουλεύεις. Εγώ δεν έκανα κάτι ιδιαίτερο, έκανα το αυτονόητο. Με εξέλεξαν οι συγχωριανοί μου και φρόντισα να λύσω σε ένα δύσκολο χωριό, όσο το δυνατόν περισσότερα προβλήματα μπορούσα. Αυτό έκανα, δύσκολο, αλλά όταν ενδιαφέρεσαι, αγαπάς κάτι, όλα γίνονται. Πέρα από αυτό, όταν εκλέγεται κανείς, δεν πρέπει να στοχεύει ποτέ στο προσωπικό του συμφέρον, να μη στοχεύει στην καρέκλα του δημάρχου… Δεν επέλεξα καμία παράταξη να με στηρίξει και δεν ήθελα ποτέ. Όταν εκλέγεσαι, πρέπει να δουλεύεις ανεξάρτητα, για τα συμφέροντα των συμπολιτών σου, να μην υπηρετείς κανένα κομματικό χώρο.»

Αυτό που λείπει σήμερα για να πραγματοποιηθούν τέτοια έργα είναι τα χρήματα... ή μήπως όχι; «Τώρα όσον αφορά στα λεφτά… Διαμαρτύρονται κάποιοι συνάδελφοι, αλλά για να σας το πω απλά να καταλάβουν όλοι όσοι ακούνε. Όταν εκλεγόμαστε υπάρχουν τα κοινοτικά κονδύλια και ένας κουμπαράς που λέγονται εθνικοί πόροι. Την τελευταία τετραετία π.χ. ήταν το πρόγραμμα ¨Θησέας¨. Σήμερα έχεις ένα κουμπαρά που σου λέει ¨στα τέσσερα χρόνια μαζί με το δημοτικό, το κοινοτικό σου συμβούλιο να απορροφήσεις αυτά τα χρήματα, στα τέσσερα χρόνια να κάνεις μελέτες, να κάνεις έργα¨. Σήμερα τελειώνει η θητεία μας και εκτός της Ανάβρας, σχεδόν κανένα μέρος, κανένας ΟΤΑ στην Ελλάδα δεν έχει απορροφήσει αυτά τα χρήματα.» Παραδέχεται, βέβαια, τη δυσχέρεια της κρίσης.

Η συμβουλή που δίνει στους υπολοίπους; «Να καθίσουν να δουλέψουν. Αυτό κάναμε εμείς με την ομάδα των ανθρώπων που δουλέψαμε, είχαμε κέφι, είχαμε όραμα, είχαμε μεράκι και ήρθαμε για να δώσουμε, όχι να πάρουμε…»

Ενώ εκείνο που κρατά είναι κάτι απλό. «Μ’ αρέσει αυτό που δημιούργησα, έναν κοινωνικό ιστό, πολύ δεμένο. Όλο το χωριό, ακόμα κι αυτοί που δεν με ψήφισαν, με αποδεχόντουσαν. Η συντριπτική πλειοψηφία  είναι μια γροθιά στην Ανάβρα. Όλοι μαζί αγωνιζόμαστε για το οτιδήποτε. Και στις χαρές και στις λύπες είμαστε μια γροθιά..»

Παραμένοντας πιστός στα λεγόμενα και στις ιδέες του, μόλις υλοποίησε όσα επιθυμούσε, άφησε την ¨πολυπόθητη¨ για πολλούς καρέκλα. Δεν εγκατέλειψε, βέβαια, ούτε την αγάπη, ούτε τον τόπο του, αφού εξακολουθεί να ανακατεύεται με τα κοινά.  

Αν δε θέλετε ακόμη να μετακομίσετε στην Ανάβρα, δείτε τι μπορείτε να αλλάξετε στον δικό σας τόπο, ώστε να τον κάνετε καλύτερο και ομορφότερο για εσάς και τους γύρω σας. Λύσεις υπάρχουν!

Πηγές: TEDx Academy, Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα