Sócrates: Η πολιτική, το ποδόσφαιρο και η Βραζιλία

Μια από τις πλέον ιδιαίτερες περιπτώσεις αθλητών με παγκόσμια φήμη, ήταν ο Βραζιλιάνος Socrates, ένα ανήσυχο πνεύμα και ένα πολύ διαφορετικό πρότυπο αθλητή. Το άθλημα ήταν πολύ μικρό για να περιοριστεί σε αυτό και η συζήτηση μαζί του ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Ακολουθεί απόσπασμα από την συνέντευξη του στο GQ:

“Έχω τρία είδωλα, τον Che, τον Fidel και τον John Lennon”

Σε διεθνές επίπεδο, ο Socrates διατηρεί ένα σχεδόν μυθικό στάτους ανάμεσα στους απανταχού ποδοσφαιρόφιλους λόγω του Μουντιάλ του '82 στην Ισπανία. Οι φίλαθλοι εντυπωσιάστηκαν από την “κομψότητα”, το στυλ που εκτελούσε τα πέναλτι (μόνο δύο βήματα), το όνομα, το μούσι, τις κατεβασμένες κάλτσες και το γεγονός πως έμοιαζε να παίζει μόνο για διασκέδαση, την ίδια στιγμή που αναζητούσε ένα τσιγάρο.

Σε αντίθεση με τους περισσότερους από τους παίκτες της Βραζιλίας, που γεννιούνται στη φτώχεια και αδυνατούν να αναλύσουν επαρκώς τις σκέψεις τους, ο Magrão (το παρατσούκλι του) ήταν εκτυφλωτικός. Τόσο έξυπνος που μπορούσε να σπουδάζει ιατρική, να οδηγεί ως αρχηγός την Corinthians και τη Βραζιλία, ενώ ταυτόχρονα να πρωτοστατεί σε μια εκστρατεία για τη δημοκρατία ενάντια στο τότε στρατιωτικό καθεστώς της Βραζιλίας.

Όσο για το όνομα του, ο Socrates ευχαριστεί τον πατέρα του. “Ο πατέρας μου ήταν πολύ φτωχός, αλλά έμαθε μόνος του να διαβάζει και διαβάζει πολύ. Αγαπούσε την αρχαιοελληνική φιλοσοφία και γι' αυτό με ονόμασε Sócrates. Ήθελε να δώσει σε όλα τα παιδιά του αρχαιοελληνικά ονόματα φιλοσόφων αλλά ήξερε μόνο τρεις! Όποτε ονόμασε τρία από τα παιδιά του Sócrates, Sófocles και Sóstenes."

Δύο από τα παιδιά του θα φορούσαν το περιβραχιόνιο και την διάσημη κίτρινη φανέλα της Βραζιλίας. Ο μικρός αδερφός του Raí οδήγησε την εθνική ομάδα που περιελάμβανε τον Romario και τον Edmundo στα τελικά του Μουντιάλ των ΗΠΑ το 1994. “Το 1964 έγινε το πραξικόπημα”, θυμάται ο Sócrates. “Ήμουν 10 ετών και θυμάμαι τον πατέρα μου να καίει τα βιβλία του για τους Μπολσεβίκους. Αυτό ήταν το πρώτο μου ερέθισμα για να ασχοληθώ με την πολιτική.”

Εξαιρετικός μαθητής, ο Sócrates κέντρισε την προσοχή και για τις ποδοσφαιρικές του ικανότητες. “Το ποδόσφαιρο ήρθε τυχαία”, σχολιάζει. “Ενδιαφερόμουν περισσότερο για την πολιτική. Είχα πάντα τα μάτια μου στραμμένα στις κοινωνικές αδικίες στη χώρα και είχα φίλους που έπρεπε να κρύβονται και να ζουν στη φυγή. Απλά έτυχε να είμαι καλός στο ποδόσφαιρο, πράγμα που μου έδωσε τη δυνατότητα να εισέλθω σ ένα πολύ διαφορετικό και προνομιούχο περιβάλλον.”

Ο Sócrates αγωνίστηκε για την τοπική ομάδα Botafogo, ενώ σπούδαζε ιατρική σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια της Λατινικής Αμερικής. “Αυτό που μου άρεσε στο ποδόσφαιρο ήταν η κοινωνική μίξη. Το βρήκα δημοκρατικό, αλλά με δίδαξε επίσης πολλά για τη χώρα μου και συνειδητοποίησα πως έπρεπε να προσπαθήσω να την αλλάξω.”

Το 1978 πήρε μεταγραφή στη Corinthians του Σάο Πάολο, όπου σύντομα δεν άντεξε την μεταχείριση των παικτών από την διοίκηση του καθεστώτος. “Με έναν συμπαίκτη τον Wladimir, πήγαμε κόντρα στους ιδιοκτήτες και φτιάξαμε έναν σοσιαλιστικό πυρήνα στην ομάδα που ονομάστηκε Corinthians Democracy. Η ομάδα ήθελε να ρίξει το στάτους των παικτών και να ασκεί τον απόλυτο έλεγχο, σε θέματα στα οποία έπρεπε οι παίκτες να έχουν λόγο. Ψηφίζαμε για όλα τα θέματα, δεν παρατηρούσαμε μόνο τα μικροπροβλήματα αλλά και τα μεγάλα πολιτικά θέματα.”

Η Corinthians αγωνίστηκε το 1982 με τη λέξη "Democracia" τυπωμένη πάνω στις εμφανίσεις. “Και όταν ήρθε η περίοδος των εκλογών, είχαμε γραμμένο το 15 (ημέρα διεξαγωγής των εκλογών) στη φανέλα. Ήταν μια μαγική στιγμή. Αυτή ήταν η σπουδαιότερη ομάδα με την οποία αγωνίστηκα ποτέ, γιατί ήταν κάτι παραπάνω από το άθλημα. Οι πολιτικές μου νίκες είναι πολύ πιο σημαντικές από τις νίκες μου σαν επαγγελματίας ποδοσφαιριστής. Ένα παιχνίδι λήγει στα 90 λεπτά, αλλά η ζωή συνεχίζεται...και είναι αληθινή.”

Στη Βραζιλία ο Sócrates μπόρεσε να χρησιμοποιήσει τη δόξα και το στάτους του σαν παίκτης της μεγαλύτερης ομάδας στη μεγαλύτερη πόλη για να ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή. Πέρα από τη Βραζιλία, ήταν ένας από τους σταρ της ομάδας του 1982, η οποία αναμενόταν να κατακτήσει εύκολα το Μουντιάλ. “Παίζαμε όμορφα αλλά υπήρχαν εντάσεις στην ομάδα. Αν αφήνεις τις έχθρες να εξελίσσονται στο παρασκήνιο, δεν κρατάς την ομάδα ενωμένη, γιατί αυτό μετατρέπεται σε εσωτερικό ανταγωνισμό.”

Οι εσωτερικές διαμάχες υποχώρησαν, η Βραζιλία κέρδισε τα παιχνίδια του Ομίλου με ΕΣΣΔ, Σκωτία και Νέα Ζηλανδία. “Η πιο έντονη ανάμνηση ήταν εκείνη του να τραγουδάμε τον εθνικό ύμνο πριν το πρώτο παιχνίδι. Ήμουν αρχηγός της ομάδας, πατέρας 150 εκατομμύρια Βραζιλιάνων. Αυτή ήταν η πιο σημαντική στιγμή της ζωής μου.”

“Η ήττα μας από την Ιταλία δεν ήταν κάτι το τόσο απλό, ήταν σαν να κατακτάς την πιο όμορφη γυναίκα στον κόσμο αλλά μετά αν είσαι ανίκανος να κάνεις αυτό που μετράει μαζί της. Να αποτυγχάνεις εκεί που πραγματικά έχει σημασία.”

“Κάποιοι λένε για μας πως είμαστε η κορυφαία ομάδα που δεν πήρε το Μουντιάλ. Μιλάνε για μας πιο πολύ απ' όσο για τα αδέρφια μας, που πήραν τον τίτλο το 1994”

“ Ο κόσμος μας θυμάται γιατί χάσαμε, όχι επειδή κερδίσαμε. Κανείς δεν προσπάθησε να αντιγράψει την Ιταλία, την πραγματιστική ομάδα που σήκωσε το τρόπαιο. Η όμορφη ομάδα με την τεχνική και τη δημιουργικότητα έχασε.”

Ο Sócrates πήγε στην Ιταλία, όπου αγωνίστηκε με την Fiorentina για μια χρονιά. “Βρήκα την Ευρώπη πολύ πειθαρχημένη” αναφέρει. “Υπάρχουν κι άλλα πράγματα στη ζωή πέρα από το ποδόσφαιρο και καμιά φορά δεν ήθελα να προπονούμαι άλλα να αράζω με φίλους, να γλεντάω ή να καπνίζω. Δεν το εκτιμούσαν αυτό. Ο τρόπος ζωής στην Ευρώπη είναι πολύ οργανωμένος. Δεν είναι όπως στη Βραζιλία, όπου τα πράγματα είναι πιο αυθόρμητα. Στην Ιταλία θεωρούσαν πως το χρήμα ήταν η λύση όμως εγώ δεν ήθελα χρήματα, ήθελα να ζω ευτυχισμένα.”

Θεωρεί πως οι διαφορές σε θέματα κουλτούρας είναι ο λόγος που οι Βραζιλιάνοι συχνά δεν διαπρέπουν στην Αγγλία. “Η κουλτούρα είναι τόσο διαφορετική, οπότε δεν με εκπλήσσει όταν οι Βραζιλιάνοι δεν τα πάνε τόσο καλά όσο αναμενόταν. Ο άλλος λόγος είναι πως η Αγγλία είναι πολύ κρύα για τους Βραζιλιάνους παίκτες.”

Ένας τόσο ξεχωριστός χαρακτήρας παραμένει αναγνωρίσιμος στην πατρίδα του, γεγονός που απολαμβάνει και εκτιμά. “Είμαι ένας κανονικός άνθρωπος που χαίρεται να γνωρίζει νέους ανθρώπους, τρομάζω μόνο όταν είναι πολλοί άνθρωποι ταυτόχρονα και δεν μπορείς να επικοινωνήσεις. Αλλά με έναν, δύο ή πέντε ανθρώπους, λατρεύω να μιλάω και να μαθαίνω απ' αυτούς. Στόχος της ζωής μου είναι να μαθαίνω. Και όλοι όσοι συναντάς έχουν να σου μάθουν κάτι. Ο βασικός στόχος στη ζωή μου δεν έχει να κάνει σε τίποτα με το ποδόσφαιρο.”

Το πλήρες κείμενο στα αγγλικά

Επιμέλεια: Κούκης Βασίλης